Марко ПОСТІЛ-ЯРУГА ■ ЛЕМКІВСКА СТОРІНКА ■ №11, 2018-03-18

Зима дає нам бiльше вiльного часу. То час рефлексий и задумы, то одповiдня пора на подiлiня ся з вами моiма думками о новi лiгницкi церкви, котра свойом красом взяла ня в полон.

Які тот нови греко-католицкi храм єст, знає тот, хто ту ся молив. Тота сьвятыня, хыбаль найбільша в Лiгницi, єст доказом того, же Греко-католицка церков жыє и має ся, хыбаль, добрi. Вздрит єй тот, хто в Лігниці иде улицьом Вроцлавском. Находит ся блиско великого лiгницкого цмонтеря. То достойни Божи храм, огороджени, оточени зеленыма озерками анґєльской лукы, поперерiзуваной камiнныма стежками, но и што важнiжше, – місц паркінговых для тых, якы ся ту молят, не бракує. Обік стоіт приходство – дім пароха и саля, в котрі стрічают ся члены той лігницкой парафiі на ріжного роду родинно-церковных и парафіяльных сьвятах.

Нова лігницка греко-католицка церков наполнят ня думом. Тот, хто знає, же я лігничанин, подумат си, же то нич чудного, прецiн кажди своє хвалит. Юж давно ту не мешкам, мы молили сме ся в костелi Св. Яцка, там ня єґомосьць миром помазали. Той єм не будувал, але тiшу ся, же лiгничане таку прекрасну мают свою сьвятыню.

Вшыткы видят тото, што я, але ци вшыткы сме сьвідомы того, што кажди, аджи и тот невеличкi деталь до нас штоси бесідує. Кажди видит, же церков збудувана єст на пляні осмокутника, писаного в колесо, така фіґура, колесом опасана, єст символом юж переміненой землі, чувека удуховленого. Квадрат ци простокутник має бокы на вшыткы штырі страны землі, зато єст єй графiчным знаком. Тоты фіґуры сут символом вшыткого, што туземне, што проминат. Заперти в колесi лiгницкi осмокутник бесідує, же в ним діє Бог, колесо єст графiчным символом досконалости, Всемогучого Вседержытеля.

В церковным кругу лігницкого храму – як в Божім огни, ничым в Мойсейовім горіючым кущы, горит лігницкє туземне. В молитвах сьвященника и вірных гнешня лігницка сьвята церков тратит «канты», перемінят ся и отверат на Бога, гмерат стари грішни чловек (квадрат землі тратит канты) и духово воскресат в Ісусі. Облікат ся в досконаліст Христа и стає новым перемiненым чловеком, колесом. Колесо, раз ищы повторю, єст символом досконалости Бога самого, и додам, же не лем рiвнобiчни трикутник символiзує Бога.

Колесо в лiгницкi сьвятынi єст всядываль, не лем в зарисi зовнiшньой брылы. Церков накрыта єст копулом, котра зас прикрашена єст баньом. Часом цiлого колеса не видиме, лем його частку. Пiвколесом звiнчаны сут некотры церковны сьцiны, дуже выглядiв тiж од горы закiнчено луком. Півколесом закінчены сут вшыткы сьціны головных географічных кєрунків. Дві найголовнiйшы, східня (з олтарйом) и західня (з головным входом), сут шыршы и выжшы, бо одгрывают велику роль. Творят «ось походу» туземного сонця, котре єст іконом правдивого, нигда не загасаючого Сьвiтла, аджи Ісуса Христа – Сонця Правди, Котре взышло од Отця, Котре не заходит и нигда не зайде. Всхiдня єст абсидом, аджи сьвятилищом з пiвокруглом сьцiном. В старых церквах часто во всхiднi сьцiнi маме розету, аджи округли выгляд. В лiгницкi сьвятыні выгляд тот єст лем на пiвокругло од горы закiнчени, але має в себе вписани вiтраж Христа. Над ним находит ся подвiйни лук – знак Другой Особы Божой. Цiли час смотриме на тоту сьцiну зо двору, вздрите в нi найбiльшу тайну християньства. Она бесiдує, же Бог єст Єден (горiшнi великi выгляд з iконом Спасителя), але в Трьох Особах (три долишнi выгляды). Тота сьцiна о Трiйцi ищы бiльше гварит. Долишнi середнi «выгляд» єст чысто замурувани, бо Бога Отця нихто не видiл. Два побiчны символiзуют Сьвятого Духа и Сына Божого. Они в 2/3 тiж сут замуруваны, бо и Іх не годны сме познати в Іх повнi красi. Видиме и знаме лем тото, што Они можут нам обявити, на кiлко мы можеме Іх зрозумiти. Замуруваны выгляды сут образом нашых ограниченых людскых можли-вости.

Сьцінам посередніх географічных кєрунків надано іншу форму. Сут выжшы (середина колеса – так, якбы почала взносити ся) и двигают на собі малы бані, звінчаны рівнораменныма грецкыма крестами. Лігницкы кресты подібны сут до Володимировых крестів, тых з першых віків християньства Кыівской Руси, такы сут тiж на старых лемкiвскых деревяных церквах. Найбільши крест лігницкой сьвятыні стоіт на найвыжші бані, царює над цілом церквом, єст центральным и найвыжшым пунктом цiлой церковной дiлянкы.

Сьціны, звінчаны грецкыма рiвнораменныма крестами, мают такы самы двері и выгляды. Кажды дверi, находячы ся в сьцінах того входу, получены сут з выглядами, творят з нима ціліст. Двері цілковито зєднали ся з першым выглядом, зовнiйши клінкєрови «порталь» обнимат не лем іх, але и другi выгляд. З тыма дверми и выглядами так само єст и во внутрі лігницкого храму, в середині тоты два першы выгляды влучены сут в насьцінни розпис ікон и тіж творят композицийну єдніст з дверми. Вікно, цілковито «зроснене» з дверми, складат ся з двох простокутных трикутників и з ромбу, котрого трикутны выгляды тримают так, як бы в жмени, символiзуют отверты долони, пiднесены в молитвi до Бога. Зо школи памятаме, же два такы самы простокутны трикутникы, злучены зо собом боками протипростокутныма, дают квадрат и, же ромб єст «рубненым (перевертаючым ся) квадратом». В Лiгницi рушыл го з посад вписани в нім крест, зробил тото 2000 років тому крест Iсуса – Господа и Спаса нашого. Други и перши выгляд (оба сут ромбами) сут такы самы. Перши од двери од землі одорвани єст двома так якбы «трикутниками», аджи Богом, за справом нашых до Нього заношеных молитв.Рiвнораменни трикутник єст символом Бога, Сьвятой Трійці, яка жыє в повнi гармониi (рiвнораменни трикутник має три рiвны бокы и три такы самы куты). Наша молитва не єст така iста, як Бог, зато тот «трикутник» лем подiбни єст до трикутника, мушу правду речы, вiн має штырi бокы. Земля зображена штырокутником-дверми єст юж перемінена и обернена, стала ся ромбом, прозорым выглядом, котри почынат змiняти ся, принимат Боже Сьвiтло и дале переказує Го iншым, людям, зобраным на молитвi. З простокутника двери, за справом нашой молитви Сын Божи и Дух Сьвяти (два Трикутникы) з землі підносят єй частку, тоту, котра приняла Духа Сьвятого, котра взяла на ся крест Господа и Спаса нашого, котра облекла ся в Христа, и несут єй до Бога Отця. В другым выгляді видиме лем сам ромб, крест єст в ним юж більши, стає ся осьом ромбу, котра справлят, же тота фiґура може ся обертати во вшыткы страны, тепер може сама ся взносити и створити не лем колесо, але и кулю – повни образ досконалого Всевышнього и Всемогучого Бога.

Над каждым входом сьціны, звінченой крестом, маме аж три выгляды, чысло три все вказує на Сьвяту Трiйцю. Три разы ся кстиме, трiйцьом (потрiйном сьвiчком) сьвященник сьвятит воду на Йордан, чловек стрiмит до Бога, а мы християне знаме, же Вiн єст Єден, але в Трiйцi, в трйох Особах. То не припадок, же сут іншы, iх iншiст вказує нам дорогу, показує, што треба зробити, жебы зас злучыти ся з Богом. Третє во вшыткым подібне єст до другого и першого (того більшого), але єст од них дуже векше. Тіж має вписани в себе крест Господні, як тоты нижшы, та лем на ним додатково ищы розпяте єст колесо. Колесо єст символом Ісуса Христа, зачыну переміны землі. То Ісус справлят, же перемінена земля, в Христа облечена, ціли час духово росне, обертат ся и взносит выжше и выжше, до Бога самого.

В цiлi церкви вшыткы двері сут єднакы, во вшыткых вписана єст перша азбука грецкого альфавіту. Алфа єст символом Ісуса Христа-Слова, Котре, як апостол Йоан повідат, было на початку и Котре од самого по-чатку было Богом. То в Ісусі-Слові вшытко повстало. И нич, што повстало, не повстало без Нього. В Слові-Ісусі было жытя. Жытя Ісуса Христа было, єст и буде Сьвітлом для люди. (Й 1, 1–5). То віра в Ісуса Христа припровадила молящых ся до того храму, до Бога Жывого.

Омеґу (Ω) виджу над дверми північного и полудньового сходу, північного и полудньового заходу. Омеґа вписана єст в зовнішню раму першого выгляду, спертого на дверях. Творит єй рама выгляду, котри хоц дале єст простокутником (квадрат прецiн тiж єст простокутником), але одорвал ся юж од простокутника-двери, адже од землi. Тепер його основом єст Господнi крест и на крестi перемiнени шыбує до Всевишнього Бога, як лiтавец. ■

Продовження в наступному номері

Поділитися: